Topraktan Süzülen Lezzet: Pekmez
Kış, soğuk, hastalık başlayınca yaz boyu unutulan pekmez mutfakların yıldızı oluverir. Tahin pekmez sofralarda yerini alır, öksürük için hemen tereyağı pekmez tarifine başvurulur. Boğaz ağrısı varsa, pekmez tereyağı karabiber üçlüsüne geçilir. Pekmez kan yapar pratiğiyle kaşık kaşık içilmeye başlanır.
Bir kaşığı bile içimizi ısıtmaya yeten koyu renkli, zengin lezzete sahip bu değerli öz, tarih boyunca enerji verici, iyileştirici, tatlandırıcı olarak karşımıza çıkmıştır.
Pekmez Nedir?
Pekmez tatlı meyvelerden yapılan konsantre meyve suyudur denilebilir. Aslında ülkemize özgü bir besin değerlendirme şeklidir. Üzüm, dut, kayısı, erik, keçiboynuzu (harnup), andız (ardıç), alıç, armut, elma, hurma, incir, kızılcık gibi çeşitleri bilinse de, hemen her tür tatlı meyveden pekmez yapılabilir. Çabuk bozulan meyve şırası pekmez haline getirildiğinde uzun süre dayanır ve kış boyunca tüketilebilecek enerji dolu bir besin kaynağı haline gelir. Ayrıca tatlı ve şeker ihtiyacının karşılanması için şekerin olmadığı zamanlarda pekmez kullanılmış, saray mutfaklarında da kendine özel bir yer edinmiştir. Kaynaklara göre, Topkapı Sarayındaki Fatih Sultan Mehmet’in helvahanesinde yapılan dut, kavut, darı, un ve nişasta helvalarında pekmez tatlandırıcı olarak kullanılmıştır.
Pekmez Nasıl Yapılır?
Geleneksel yöntemlerle yapılan pekmez üretimi, meyvenin suyunun çıkarılmasıyla başlıyor. Kavrulmuş toprakla kestirilen meyve suyu topraktan ayrılarak kazanlara alınıyor ve kaynatma aşamasına geçiliyor. Kaynatma sırasında yüzeyde oluşan “kef” adı verilen köpükler lezzeti ve duruluğunu bozmaması için şıradan uzaklaştırılıyor. Koyulaştıkça kendine özgü nefis kokusunu salmaya başlayan pekmezin kıvamını ölçmek için kaşık yöntemi kullanılıyor. Tahta kaşıkla alınan örnek yavaşça akıtılarak gözleniyor, bir noktadan değil de yan yana iki yerden damladığında pekmez tam kıvamını bulmuş oluyor. Kaynama sırasında oluşan “öküzgözü” şeklinde tanımlanan iri kabarcıklar da pekmezin piştiğini gösteren başka bir ölçüt.
Hangi Pekmez Neye Faydalı?
Pekmez, içerdiği yüksek şekerden dolayı karbonhidrat yüklüdür ve bu yüzden iyi bir enerji kaynağıdır. Beynin gıdası glikozu bol miktarda içerir. Günlük kalsiyum, demir, potasyum ve magnezyum gereksiniminin büyük bir kısmını karşılar. Ancak hangi pekmez kan yapar, hangi pekmez öksürükte kullanılır, hangi pekmez kemiklere iyi gelir diye soruyorsanız, işte pekmezin faydaları…
İştah Açar, Kan Yapar: Dertlere Deva Üzüm Pekmezi!
Taze veya kuru üzüm şırasından yapılan Üzüm Pekmezi, kullanılan üzümün cinsi ve yetiştiği bölge özellikleriyle farklı lezzetler kazanırlar. Tekirdağ’da Yapıncak üzümlerinden üretilirken Artvin’de yörenin özel kokulu üzümleri pekmeze kendi hoş aromasını katar. Renklerine, kıvamlarına, tatlarına göre birbirlerinden ayrılan üzüm pekmezleri Gaziantep’te Ağda, Kırşehir’de Çalma, Balıkesir’de Bulama, Kahramanmaraş’ta Masara adıyla anılırlar. Gelelim Üzüm pekmezinin faydalarına…
Üzüm pekmezi vücutta kan yapımında kullanılır ve enerji verir. İyi bir iştah açıcıdır. Mide, bağırsak ve böbrekler üzerine olumlu etkilere sahiptir. Damar sertliğine iyi gelir ve kan dolaşımını kolaylaştırarak destekler.
Hafif Lezzeti İle Herkese Faydalı: Dut Pekmezi!
Dut Pekmezi mevsiminde taze dutlar, mevsim dışında ise dut kurusundan üretilir. Dut pekmezi mineral açısından zengindir. Özellikle potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum, kükürt, demir minerallerini yüksek miktarda içerir.
Dut pekmezi anemik hastalar için iyi bir besindir. Özellikle mide hastalıkları ve ülserde destekleyicidir. Astım ve bronşit hastalıklarında, soğuğa karşı vücut direncinin artırılmasında faydalıdır. Sporcular için enerji deposudur. Bebeklerin ve çocukların zeka ve bedensel gelişimine yardımcı olur. Dut pekmezi suyla karıştırılıp gargara olarak kullanıldığında ağız ve boğaz hastalıklarında da etkilidir.
Anrioksidan ve Bol Vitaminli: Kayısı Pekmezi!
Taze ve kuru kayısılardan üretilen Kayısı Pekmezi, “Gün Balı” ismiyle de bilinir.A, C ve B3 vitamini ile demir, magnezyum, potasyum ve fosfor içermektedir. Kayısıdan gelen bol miktarda betakaroten, kanserin, özellikle akciğer kanserinin, kalp hastalıklarının ve kataraktın önlenmesine yardımcıdır. Kayısı pekmezi içerdiği antioksidan maddelerle stresi azaltır, beynin çalışmasını destekler. Karaciğerin tahrip olan kısımlarının onarımına katkıda bulunur. Kalsiyum ile kemik ve dişlerin gelişiminde rol oynar, kemik erimesine karşı koruyucudur. Demir minerali ile kansızlığı önlemede faydalıdır. Böbrek taşı oluşumu riskinin azalmasında yardımcıdır.
Ciğer, Kalp, Üreme, Sindirim İçin: Keçiboynuzu Pekmezi
Keçiboynuzu Pekmezi, Keçiboynuzu ağacının sert, kabuksu ve tatlı meyvelerinden yapılır. İçerdiği şeker enerji verirken vitamin ve minerallerle de sağlığı destekler.
Yüksek orandaki mineralleri (potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum, demir, çinko vb.) ve vitaminleri sayesinde tansiyon, karaciğer ve akciğer üzerine yararlı etkileri bulunur. Nefes darlığında, kolesterolün düşürülmesinde, tansiyonun dengelenmesinde, kalp çarpıntısının önlenmesinde, cinsel gücü ve sperm sayısını artırmada, vücudu güçlendirip yenilemede, anemide olumlu etkileri vardır. Dişleri ve kemikleri güçlendirmede rol oynar. Yüksek ham selüloz etkisi ile keçiboynuzu pekmezi sindirime de yardımcıdır.
Ardıç Kozalağından Gelen Sağlık: Andız Pekmezi!
Toros ve Amanos dağlarında doğal olarak yetişen ardıç ağaçlarının genç kozalaklarından yapılan Andız Pekmezi, Andız Özü olarak da bilinir. Yapımında andız denilen kozalaklar çekirdekleri içinde kalacak şekilde dövülüp, kazanlara konur, 3 gün su içinde bekletilerek özünün suya geçmesi sağlanır. Ardından süzülen şıranın acı köpüğü alınıp yüksek basınçlı kazanlarda içindeki şeker yanmadan kaynatılır.
Hafif acımsı tadı ile diğer pekmezlerden ayrılan andız pekmezinin bronşit, öksürük, sarılık, kaşıntı, egzama, mide bulantısında faydalı etkileri olduğu gözlenmiştir. Balgam söktürme ve nefes açmada yardımcıdır. Bazı kaynaklarda andız pekmezinin saç dökülmelerine karşı kullanıldığı ve yeni saç çıkarmada destekleyici olduğu anlatılmıştır. Bütün pekmez cinslerinde olduğu gibi kan yapıcı ve enerji vericidir.
Yaz Kış Evinizde Mutlaka Pekmez Olsun!
Sağlık üzerindeki harika etkilerini paylaştığımız pekmez şehir yaşantısının hızında biraz ihmal edilmiş bir gıda. Hastalanınca ilk akla gelen pekmezi günlük olarak tüketmeye başlamak kendimize sağlayacağımız en iyi koruma olabilir. Üzüm, dut, kayısı, keçiboynuzu, andız… Farklı lezzetleri ve faydalarıyla sofranızda mutlaka biri olsun.